ཧི་མ་ལའི་རིག་མཛོད་ཁང་ཆེན་མོའི་སློབ་གསེང་འཆད་ཁྲིད་ཐེངས་གསུམ་པ།

སྲིད་ལུགས་ངོས་འཛིན།

འཆད་ཁྲིད་པ། པཎ་ཆེན་རྒྱལ། 

སྲིད་ལུགས་ངོས་འཛིན་སྤྱི་བཤད།

      ངས་འདི་ནས་སྲིད་ལུགས་ཞེས་པ་འདི་ནི་ང་ཚོའི་རྒྱུན་དུ་ངག་ལ་གོམས་པའི་ཆབ་སྲིད་ཅེས་པར་གོ་དགོས། རེད་དེ་ཆབ་སྲིད་མི་ཟེར་དོན་ཐ་སྙད་འདིའི་ཁྱབ་རྒྱ་ཆུང་བ་མ་ཟད། རང་ངོས་ཀྱི་སྲིད་ལུགས་ངོས་འཛིན་ཐད་ནས་ཆབ་སྲིད་ཅེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་ལ་སྐྱོན་དང་གྲལ་རིམ་གོང་འོག་གི་སླད་འདྲེས་པ་ཤས་ཆེ་བས་ངས་འདི་ནས་ཆབ་སྲིད་ཟེར་ན་ནོར་འདུག་པ་དང་དེར་སྲིད་ལུགས་ཟེར་དགོས་ཀྱི་འདུག་ཟེར་བ་ཡིན།

      སྤྱིར་ན་འཛམ་གླིང་གི་སྲིད་ལུགས་ཀྱི་འཕོ་འགྱུར་ལ་གཞིགས་ན་འདི་ལ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་འགྱུར་བ་རབ་དང་རིམ་པ་བྱུང་ཡོད། མདོར་བསྡུས་ནས་བཤད་ན། ༡༽སྤྱི་གཞུང་མི་གཅིག་གི་དབང་འོག་ནས་གཏོང་འཛིན་བྱས་པའི་མངའ་བསྡུ་ལམ་ལུགས་ཤིག་བྱུང་ཡོད། དེ་ནི་གཅིག་བདག་རིང་ལུགས་ཡིན། དཔེར་ན་རྒྱལ་བོའི་ལམ་ལུགས། ཁྱིམ་རྒྱུད་དབང་སྡུད་ལམ་ལུགས། སྐུ་དྲག་ལམ་ལུགས་སོགས་ཡིན། ༢༽གཞུང་ཞིག་མི་རེ་འགའ་འམ་ཚོགས་པ་ཞིག་གིས་དབང་དུ་བསྡུས་ནས་སྲིད་ལུགས་སྐྱོང་ཐབས་ཤིག་དར་བ་རེད། དེ་ནི་ཚོགས་བདག་རིང་ལུགས་རེད། དཔེར་ན། ཕྱུག་བདག་རིང་ལུགས། དམར་བོའི་རིང་ལུགས། དབང་སྤྱོད་རིང་ལུགས་སོགས་ཡིན། ༣༽ གཞུང་ཞིག་མི་མང་གིས་གྲུབ་པ། མི་མང་ལ་གྲུབ། མི་མང་གི་གྲུབ་པ་ཡིན་པའི་ལམ་ལུགས་ཤིག་བྱུང་ཡོད། དེ་ནི་མང་བདག་རིང་ལུགས་ཡིན། དཔེར་ན། གྲོས་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་མང་གཙོ། སྲིད་འཛིན་རིང་ལུགས་ཀྱི་མང་གཙོ། འཐད་སྐོས་རིང་ལུགས་ཀྱི་མང་གཙོ་སོགས་ཡིན། རེད་དེ་སྔ་མ་སྔ་ཉམས་ནས་ཕྱི་མ་ཕྱི་མ་དར་བ་འདི་སྲིད་ལུགས་ཀྱི་གོང་འཕེལ་ཡིན་ལ་སྲིད་ལུགས་ཡང་དག་ཏུ་སྐྱོད་པའི་འཕོ་འགྱུར་ཡང་ཡིན། དེའི་ཕྱིར་ན་མ་འོངས་པར་གཞུང་ཞིག་དང་དེའི་མི་མང་ལ་དབྱེ་བ་མེད་པར་ཀུན་ཀྱིས་སྐྱོང་ཞིང་ཀུན་ལ་དབང་བའི་སྲིད་དབང་ལམ་ལུགས་ཤིག་མི་འབྱུང་བའི་ངེས་པ་མེད་པ་མ་ཟད་དེ་འབྱུང་བར་རྒྱུ་རྐྱེན་གཉིས་ཀ་ལྡན་འདུག  དེ་དུས་དེའི་སྲིད་ལུགས་ལ་ང་ཚོས་ཀུན་བདག་རིང་ལུགས་ཞེས་འབོད་ངེས། འོ་ན། དོན་དམ་པར་སྲིད་ལུགས་ཡང་དག་ཞིག་དགོས་ན་ག་འདྲ་ཞིག་ངོས་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ཟེར་ན། རྣམ་དག་བཞི་ལྡན་གྱི་སྲིད་ལུགས་ཡིན་ན་ཡང་དག་གི་སྲིད་ལུགས་ཡིན། རྣམ་དག་བཞི་བོ་ནི།

༡༽ རང་དབང་།

      རང་དབང་ལ་ཁྱབ་ཁུངས་མི་འདྲ་བ་གསུམ་གྱི་བཞེད་ཚུལ་རེ་ཡོད། དང་བོ། མཚན་ཉིད་སྨྲ་བའི་ལུགས་ལས་དངོས་གཙོ་ལྟོས་གྲུབ་སྨྲ་བའི་ལུགས་ལ་འདོད་མོས་རང་དབངfree willལ་ངོས་འཛིན་དང་། གཉིས་པ། སྲིད་ལུགས་ལ་མི་མང་གི་སྤྱི་ཚོགས་དང་བྱ་བཞག་ལ་རང་དབང་གི་འགན་སྲུང་ཡོད་པར་གོ གསུམ་པ་ཆོས་ལུགས་ལྟར་ན་ཉོན་མོངས་སམ་སྡུག་པའི་འཆིང་ལས་གྲོལ་བའི་རང་དབང་ལ་ངོས་འཛིན་གྱིན་འདུག  རང་ངོས་ནས་རང་དབང་ཞེས་པ་ནི་རང་གཞན་ལ་གནོད་པའི་ཆ་མ་འདྲེས་པའི་ཐོབ་ཐང་མཐའ་དག་ལོངས་སྤྱོད་ཐུབ་པ་ལ་ཟེར་གྱིན་ཡོད།   སྲིད་ལུགས་ཀྱི་རང་དབང་ཞེས་པའི་གོ་རྟོགས་བྱུང་འཕེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་གཞིགས་ན། དེའི་མགོ་ཁུངས་ནི་གྷི་རེ་སིའི་རང་དབང་དང་བྲན་གཡོག་ཅེས་པའི་གོ་དོན་ལས་མཆེད་ཡོང་བ་ཞིག་རེད། རང་དབང་མངའ་བ་ལ་མངའ་བདག་མེད་པའམ་མངའ་བདག་ལ་མི་རྟེན་པ་བཅས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་ལས་རང་དབང་གི་གོ་རྟོགས་འདི་བྱུང་བ་རེད། ཁོ་ཚོའི་རང་དབང་གི་གོ་རྟོགས་འདི་མང་གཙོའི་ལམ་ལུགས་ལ་སྤོ་བའི་ཉེར་ལེན་གྱི་རྒྱུ་རུ་འགྱུར་ཡོད། དེ་བཞིན་ད་ལྟའི་ཨེ་རན་རྒྱལ་ཁབ༼བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཁྲོད་ཀྱི་ཏ་ཟིག་ཅེས་པ་དེ་ཡིན།༽དེ་ལ་གནའ་བོའི་ལོ་རྒྱུས་ཁྲོད་ནས་པིར་ཤེ་ཡཱ་རྒྱལ་ཁམས Persian Empire ཟེར་བ་དེ་ཡིན། ཁོ་ཚོར་སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་ལོ་ངོ ༥༥༠ ཡས་མས་ཤིག་ལ་རྫོགས་ལྡན་གྱི་དུས་རབས་ཤིག་ཤར་ཡོད། དེ་ནི་ཁོ་ཚོའི་མི་མང་གིས་རང་དབང་གི་གོང་ཐང་ངེས་ཅན་ཞིག་ལ་ལོངས་སུ་སྤྱོད་ཐུབ་ཡོད་པ་དེ་ཡིན། དཔེར་ན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་མངའ་ཁོངས་སུ་འདུས་པའི་མི་སེར་དང་མི་རིགས་གྲངས་ཉུང་ལ་འདྲ་མཉམ་གྱི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པ་དེ་ཡིན། ད་དུང་པིར་ཤ་ཡཱའི་རྒྱལ་རབས་སོ་སོའི་ཕོ་བྲང་འཛུགས་སྐྲུན་དང་ཞབས་ཕྱིའི་རྣམ་གྲངས་ཚང་མར་གླ་ཆ་སྤྲད་ནས་ལས་མིར་ཕོགས་སྤྲོད་ལམ་ལུགས་ཤིག་བྱུང་ནས་བྲན་གཡོག་གི་ལམ་ལུགས་རྩ་མེད་བྱས་པ་ལྟ་བུ་སོགས་ཡིན།

      རྒྱ་གར་ནང་བའི་རྒྱལ་ཁམས་མོར་ཡཱMaurya Empireཞེས་པ་ནི་མོར་ཡཱ་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་དབང་སྒྱུར་སྐབས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁམས་ལ་གོ་ལ། དེ་ནི་ཆན་དྷི་རཱ་གྷོབ་ཏ་མོར་ཡཱ Chandragupta Maurya ཡིས་སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་ལོ་ངོ ༣༢༢ ཡར་སྔོན་ལ་ནན་དྷཱ་རྒྱལ་རབས Nanda Dynasty ཀྱི་རྒྱལ་ཕྲན་དབང་དུ་བསྡུས་ནས་དབུ་བརྙེས་པ་ཞིག་ཡིན་ལ་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་ཕྲན་སིལ་མ་མི་ཉུང་ཞིག་གཅིག་གྱུར་བྱས་པའི་ཐོག་མའི་རྒྱལ་བོ་ཡང་ཡིན། གང་ལྟར་མོར་ཡཱ་རྒྱལ་ཁམས་སུ༼སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་ལོ་ང ༣༢༢ ནས ༡༨༥༽ ཆོས་ལུགས་མི་སྣང་དང་མི་རིགས་སོ་སོར་རང་དབང་དང་། བརྩི་མཐོང་། འདྲ་མཉམ་བཅས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་རེ་འགའ་ཡོད་དེ། དཔེར་ན། རྒྱལ་བོ་ཨ་ཤོ་ཀའི་བཀའ་ཤོག the Edicts of Ashoka the Great གཞི་བྱས་ནས་འགྲོ་བ་མིའི་ཁེ་དབང་ལ་སྲིད་ཞུ་སྒྲུབ་མཁན་ཚོར་བརྩི་མཐོང་བྱ་རྒྱུ་ལྟ་བུའོ། །

༢༽ འདྲ་མཉམ།

      འདྲ་མཉམ་ལ་ཁྱབ་ཁོངས་མི་འདྲ་བ་བཞི་སྟེ་རིག་གནས་དང་སྤྱི་ཚོགས། སྲིད་ལུགས་དང་ཆ་འཕྲིན་གྱི་ཁྱབ་ཁོངས་སོ་སོ་ལ་འགྲེལ་ལུགས་མི་འདྲ་བ་དང་ངོ་འཛིན་མི་འདྲ་བ་རེ་ཡོད་མོད། རེད་དེ་རང་ངོས་ནས་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་གྱི་ཁྱབ་ཁོངས་ནས་དབྱེ་འབྱེད་མེད་པར་འདྲ་མཉམ་གྱི་གོ་སྐབས་ཡོད་པ་ལ་ངོས་འཛིན་གྱིན་ཡོད།

འདྲ་མཉམ་ཞེས་པ་དབྱེ་བགོའི་ཐོག་ནས་བཤད་ན་བཞི་ཡོད་དེ།

༡༽ ཁེ་དབང་འདྲ་མཉམ།

      དཔལ་འབྱོར་རིག་པ་སྨྲ་བའི་ལུགས་ལ་གཙོ་བོ་གོ་སྐབས་འདྲ་མཉམ་དང་ཡོང་འབྲས་འདྲ་མཉམ་ལ་དམིགས་ཀྱི་ཡོད། དཔེར་ན་ཨ་རིའི་དཔལ་འབྱོར་སྨྲ་བའི་མཁས་མཆོག་མེལ་ཋོནMilton Friedman (July 31, 1912 – November 16, 2006)ལགས་ཀྱིས་གོ་སྐབས་འདྲ་མཉམ་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་ཁེ་དབང་ལ་བརྩི་མཐོང་སྤྲོད་ལ། དབྱིན་ཇུའི་དཔལ་འབྱོར་སྨྲ་བའི་མཁས་མཆོག་འཇོན་མེ་ནར་ཌྷི John Maynard Keynes, (5 June 1883 – 21 April 1946)ལགས་ཀྱིས་ཡོང་འབྲས་འདྲ་མཉམ་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་ཁེ་དབང་ལ་བརྩི་མཐོང་སྤྲོད་ངེས།

      སྲིད་ལུགས་ལ་ཡང་གྲུབ་ཆ་གཉིས་ཀྱི་སྒོ་ནས་རྗོད་ཀྱིན་ཡོད་དེ། གཅིག་ནི་གང་ཟག་སྒེར་བ་ཞིག་གི་ཐོབ་ཐང་འདྲ་མཉམ་ལ་གོ དེ་ལ་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང natural rights ཡང་ཟེར། དབྱིན་ཇུའི་མཚན་ཉིད་སྨྲ་བ་དང་དངོས་ཁམས་སྨྲ་བ་འཇོན་ལོ་ཁི John Locke  (29 August 1632 – 28 October 1704)ལགས་ནི་ལུགས་དེའི་སྲོད་གཏོད་པར་བཀུར་བཞིན་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་ཁོང་གི་གནའ་རབས་རང་དབང་གི་ཡབ་ཆེན་ལ་བཀུར་བཞིན་ཡོད། ཁོང་གི་བསམ་བློའི་ཤུགས་རྐྱེན་ལས། ཕྱིས་སུ་ཧྥ་རན་སའི་གསར་བརྗེ་ཆེན་པོའི French Revolution༼ that lasted from 1789 until 1799༽སྐབས༼རང་དབང་། འདྲ་མཉམ། འཆམ་མཐུན།༽ ཞེས་པ་ནི་སྐབས་དེའི་ཀུན་གྱི་ཁ་འབོད་དུ་གྱུར་ཡོད་པ་མ་ཟད། དུས་ད་ལྟ་ཡང་ཧྥ་རན་སིའི་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་འབོད་ཚིག་ཅིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད།

      གཞན་ཞིག་ནི། འཇར་མན་གྱི་མར་ཁི་སི Karl Marx (5 May 1818 – 14 March 1883) ལགས་ཀྱིས་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་དང་དམར་བོའི་རིང་ལུགས་གཉིས་ཀར་ཕྱོགས་སོ་སོ་ནས་འདྲ་མཉམ་གྱི་གོང་ཐང་འདི་བཤད་ཡོད་དེ། གཅིག་ནི་མི་རེའི་ཞབས་འདེགས་ལ་བརྟེན་ནས་འདྲ་མཉམ་བྱ་བ་དང་། ཅིག་ཤོས་ནི་མི་རེའི་འཇོན་ནུས་ལ་བརྟེན་ལ་འདྲ་མཉམ་ལེན་པ་དང་། མི་རེའི་དགོས་མཁོ་ལ་བསྟུན་ནས་འདྲ་མཉམ་བྱ་བ་གཉིས་ཡིན། མཚན་ཉིད་སྨྲ་བའི་བཞེད་ལུགས་ནི་རིག་གཞུང་དང་རིང་ལུགས་སོ་སོར་རུང་བསྟུན་གྱིས་འཆད་པ་དང་མདོར་བབས་ན་རང་དབང་ལམ་ལུགས་ལས་མ་བརྒལ། ཆོས་ལུགས་ཁག་ནས་རྒྱ་གར་གྱི་སེ་ཁིའི་ཆོས་ལུགས་ Sikhism དང་ཡི་ཤེ་ཆོས་ལུགས། Christianity ཡ་ཧུ་དཱ་པའི་ཆོས་ལུགས། Judaism ཨེ་ཟི་ལམ་ཆོས་ལུགས་ Islam བཅས་ཀྱིས་ཁེ་དབང་གི་འདྲ་མཉམ་འདི་འདོད།

༢༽ ཕོ་མོ་འདྲ་མཉམ།

      ཕོ་མོ་འདྲ་མཉམ་ཞེས་པ་འདི་ནི་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱིས་སྤྱི་ལོ ༡༩༤༨ ཟླ ༡༢ ཚེས ༡༠ ཉིན་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་ལས་སྤྲད་པའི་ཁྲིམས་ལུགས་ཤིག་ཡིན། རེད་དེ་ཕོ་མོ་འདྲ་མཉམ་གྱི་ཐོག་མའི་ཁྲིམས་རྩོད་པ་ནི་ཡོ་རོབ་ཀྱི་ཨེ་ཋ་ལེའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་སྐུ་ལྕམས་དྷེ་ཕེ་རྫནChristine de Pizan  (1364 – 1430ལགས་ཀྱིས ༡༤༠༥ ལོར་བརྩམས་པའི་སྐྱེས་མའི་གྲོང་ཁྱེར་དཔེ་ཆ The Book of the City of Ladies ཞེས་པ་ལས་སྐྱེས་མའི་ཐོབ་ཐང་གསལ་འདོན་གང་ཙམ་བྱས་ཡོད།

༣༽ རིགས་རུས་འདྲ་མཉམ།

      འདི་ནི་རང་བྱུང་གི་སྐྱེས་ཁུངས་ལ་དབྱེ་འབྱེད་མེད་པར། མི་རིགས་དང་། ཁ་དོག སྐྱེ་ཐོབ། རུས་རྒྱུད་གང་ལ་ཡང་ལོག་པའི་རྣམ་རྟོག་གིས་མ་སྒྲིབ་པར་འདྲ་མཉམ་ཡིན་ངེས་པ་དང་ཡོད་ངེས་པ་དེའོ། །

༤༽ སྤྱི་ཚོགས་འདྲ་མཉམ།

      སྤྱི་ཚོགས་འདྲ་མཉམ་ཞེས་པ་ནི་འཚོ་བ་འདྲ་མཉམ་ཞེས་པ་དེ་ཡིན་ལ། འཚོ་བ་འདྲ་མཉམ་ཞེས་པ་ནི་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་འོག་ནས་བདག་དབང་འགན་སྲུང་གི་སྲུང་སྐྱོབ་གཅིག་གྱུར་གྱིས་ཡོད་པ་ལ་ཟེར། འདི་ནི་གཙོ་བོ་ཐོབ་ཐང་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་བསམ་བློ་དང་ཁྱབ་ཁོངས། སྐད་ཡིག་དང་རིག་གནས། ཆོས་ལུགས་དང་སྡེ་ཁག་སོགས་ལ་དབྱེ་བ་མེད་འདྲ་མཉམ་ཡོད་དགོས་པ་གཙོ་གནད་ཡིན།

༣༽ འཆམ་མཐུན།

      འཆམ་མཐུན་ཞེས་པ་ནི་མཛའ་མཐུན་ལ་གོ་བ་གཅིག་ཡོད་ལ། ཚུལ་མཐུན་གྱི་ཚོགས་སྡེ་ལ་གོ་བ་ཡང་གཅིག་ཡོད། གཞན་བདེ་སྲུང་གི་ཆེད་དུ་བཙུགས་པའི་གསང་བའི་ཚོགས་སྡེ་ལ་གོ་བ་ཡང་ཡོད། ངས་འདི་ནས་འཆམ་མཐུན་ཞེས་པ་ནི་རང་གི་སྲིད་ཁམས་ནས་ཕན་པའི་ཞབས་འདེགས་ཕྲན་ཚེགས་ཤིག་ཀྱང་སྒྲུབ་མ་ཐུབ་རུང་། གནོད་པའི་བྱ་བཞག་ཏིལ་འབྲུ་ཙམ་ཡང་མི་བསྒྲུབ་པ་ལ་ངོས་འཛིན་གྱིན་ཡོད།

འཆམ་མཐུན་ནི་འཛམ་གླིང་གཅིག་གི་སྲིད་འབྱོར་རིག་གསུམ་གཅིག་གྱུར་གྱི་ཤུགས་རྐྱེན་འོག་ཡོང་བ་ཞིག་ཡིན།

༡༽ སྲིད་ལུགས་གཅིག་གྱུར། ༼མང་གཙོའི་རིང་ལུགས།༽

གཅིག ༽ གནའ་བོའི་མང་གཙོ།

གཉིས།༽ དུས་རབས་བར་མའི་མང་གཙོ།

གསུམ། ༽ དེང་རབས་མང་གཙོ།

༢༽ དཔལ་འབྱོར་གཅིག་གྱུར།

གཅིག༽ རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་གྱུར།

གཉིས༽ ཚོགས་སྡེ་གཅིག་གྱུར།

གསུམ༽ སྒེར་དོན་གཅིག་གྱུར།

༣༽ རིག་གནས་གཅིག་གྱུར།

གཅིག༽ ཤེས་ཡོན་སྲིད་ཇུས།

གཉིས༽ རིག་གནས་ནང་འདྲེན།

གསུམ༽ སྣ་མང་རིག་གནས་ཁྱབ་བརྡལ།

མདོར་ན་འཛམ་གླིང་ན་མིག་སྔར་འཆམ་མཐུན་འཕོ་འགྱུར་དང་འབྲེལ་བའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་འཆམ་མཐུན་གྲོས་མཐུན་སོ་ལྔ་ལྷག་ཡོད།

༤༽ ཞི་བདེ།

      ཞི་བདེ་ནི་སྤྱི་ཁྱབ་ཀྱིས་སྤྱི་ཚོགས་མི་འདྲ་བ་སོ་སོའི་བར་ལ་འཚེ་བ་དང་ཉོག་དྲ་མེད་པར། རང་དབང་དང་འཆམ་མཐུན་བཅས་ཡོད་པའི་མཛའ་མཐུན་ལ་གོ་བཞིན་ཡོད་པ་མ་ཟད། བདེ་འཇགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་འོག་ནས་སྐྱེ་བོ་ཕན་ཚུན་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་རྣམ་དག་གིས་འདུམ་འགྲིག་བྱས་པ་ལ་ཡང་གོ རེད་དེ་རང་ངོས་ནས་ཞི་བདེ་ཞེས་པ་ནི་འཁྲུག་རྩོད་མེད་པ་ཙམ་ལ་མི་གོ་སྟེ། དེ་ནི་ས་གནས་བདག་དབང་དང་། མི་རིགས་བདག་དབང་། རིག་གནས་བདག་དབང་བཅས་ཀྱི་མངའ་ཁོངས་ནས་ཀུན་ཁྱབ་རང་བཞིན་ཅན་གྱི་མཛའ་མཐུན་མཉམ་གནས་ཀྱི་འདུམ་འགྲིག་སྲིད་ཇུས་ལ་གོ་ཡི་ཡོད།

ཞི་བདེ་ཡི་གལ་གནད་ཆེ་བའི་དོན་ཚན་བཞི།

༡༽ ཁེ་དབང་ཚད་མཉམ།

༢༽ དྲང་བདེན་བརྩི་སྲུང་།

༣༽ སྤྱི་ཕན་མཉམ་སྒྲུབ།

༤༽ མཐོ་དམན་སྙོམས་སྒྲིག

འཛམ་གླིང་གི་ཞི་བདེའི་རྡོ་རིང་འདེམས་བཀོད།