མཁས་དབང་ཚེ་རིང་ཐར་གྱི་དེབ་གསར་གཉིས་པར་སྐྲུན་བྱས་འདུག

   ཉེ་ལམ་ཀྲུང་དབྱང་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་སྟོང་སྐོར་ཚེ་རིང་ཐར་ལགས་ཀྱིས་བརྩམས་ཤིང་བླ་མ་བཀྲ་ཤིས་ཀྱིས་བསྒྱུར་བའི་རིག་གཞུང་ཆེད་དེབ་《ཞང་ཞུང་ཤེས་རིག་སྐོར་གྱི་དཔྱད་བརྗོད་བྱ་རུའི་གཟི་བྱིན་》དང་《བོན་བསྟན་རིག་གནས་སྐོར་གྱི་དཔྱད་བརྗོད་ཁྱུང་རུའི་འོད་སྣང་》ཞེས་པ་གཉིས་མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ནས་པར་སྐྲུན་འགྲེམས་སྤེལ་བྱས།

   རིག་གཞུང་ཆེད་དེབ་འདི་གཉིས་ནི་རྩོམ་པ་པོས་ལོ་མང་པོའི་རིང་ལ་བོད་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་གི་ལས་རིམ་ཁྲོད་དུ།  བོན་དང་འབྲེལ་ཡོད་རིག་གནས་སྐོར་ལ་ཉམས་ཞིབ་བྱས་པའི་གཡུར་ཟའི་གྲུབ་འབྲས་དག་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་བསྡོམས་པ་ཞིག་ཡིན།  དེ་ཡང་དཔྱད་འབྲས་དག་དུས་ཀྱི་སྔ་ཕྱི་མི་འདྲ་བར་བོད་ཡིག་དང་།  རྒྱ་ཡིག  དབྱིན་ཡིག  དབྱི་ཏ་ལིའི་ཡི་གེ་བཅས་ཡིག་རིགས་བཞིའི་ལམ་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་རིག་གཞུང་དུས་དེབ་ཁག་ཏུ་སྤེལ་བ་ཡིན་ལ།    ད་ཐེངས་བོད་ཡིག་ཏུ་བྲིས་པ་ཕུད་གཞན་རྣམས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བོད་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་ནས་དཀྱུས་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིགས་པ་ཡིན།

  《ཞང་ཞུང་ཤེས་རིག་སྐོར་གྱི་དཔྱད་བརྗོད་བྱ་རུའི་གཟི་བྱིན་》ཞེས་པར་གནའ་རབས་ཞང་ཞུང་གི་ཤེས་རིག་དང་ས་ཁོངས།  གངས་ཏི་སེ་བླ་རིའི་དད་མོས་དང་དེའི་མཐའ་འཁོར་གྱི་གནའ་བོའི་ཤེས་རིག་སོགས་ཀྱིས་མཚོན་པའི་ཞང་ཞུང་ཤེས་རིག་སྐོར་ལ་དཔྱད་ཞིབ་བྱས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་བཅུ་གཅིག་བཀོད་ཡོད་པ་དང་།  《བོན་བསྟན་རིག་གནས་སྐོར་གྱི་དཔྱད་བརྗོད་ཁྱུང་རུའི་འོད་སྣང་》ཞེས་པར། བོད་ཡིག་གི་འབྱུང་གཞིར་གསར་དུ་དཔྱད་པ་དང་།  དུས་རབས་བརྒྱད་པའི་བོན་ཆོས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་དང་བོན་གསར་མ་བྱུང་ཚུལ།  གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བཀའ་དང་བཀའ་བརྟེན་གྱི་བྱུང་འཕེལ་སོགས་ཀྱིས་མཚོན་པའི་བོན་དང་བོན་གྱི་རིག་གནས་སྐོར་ལ་དཔྱད་ཞིབ་བྱས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་བཅུ་གཅིག་བཀོད་ཡོད །  རྩོམ་པ་པོས་ལོ་ངོ་མང་པོའི་དཀའ་སྤྱད་འབད་བརྩོན་བརྒྱུད་དེ།  བོན་གྱི་ཡིག་ཚང་ཁག་ལ་དཔྱད་ཞིབ་དང་ཡུལ་དངོས་རྟོག་ཞིབ་ཀྱི་བྱེད་ཐབས་བེད་སྤྱད་ཅིང་།  རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་བོན་བསྟན་ཞིབ་འཇུག་གི་གྲུབ་འབྲས་གསར་བ་དག་མིག་ལྟོས་སུ་བཟུང་ནས།   དཔྱད་བྱ་གང་ཉིད་ལ་དཔྱད་པ་གནད་དུ་ཐིངས་པ་བཏང་སྟེ་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁེར་ཚུགས་ཀྱི་ལྟ་བ་རེ་རེ་བཏོན་ཡོད་པས།  མིག་སྔའི་བོན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་གི་གྲུབ་འབྲས་དག་ལས་མདུན་གྲས་སུ་སླེབས་ཡོད་དོ།།  དཔེ་དེབ་འདི་གཉིས་མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་ཇུས་འགོད་བྱས་པའི་《བོན་དང་ཞང་ཞུང་ཞིབ་འཇུག་དཔེ་ཚོགས་》ཞེས་པའི་ནང་བདམས་ནས་པར་སྐྲུན་བྱས་པ་ཡིན་ནོ།།

སྐད་ཡིག་སྣ་མང་མཁྱེན་པའི་བོད་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་མཁས་ཆེན་སྟོང་སྐོར་ཚེ་རིང་ཐར།

   ཀྲུང་དབྱང་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་གླིང་གི་གླིང་གཙོའམ་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་དང་འབུམ་རམས་པའི་མཛུབ་སྟོན་པའི་འགན་བཞེས་ཀྱིན་ཡོད། རིག་གནས་པུའུ་རྒྱལ་ཡོངས་ཡིག་རྙིང་སྲུང་སྐྱོབ་ལས་ཀའི་ཆེད་མཁས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་ཨུ་ཡོན་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་ཚོགས་པའི་(IATS)ལས་འཛིན་པ། རྒྱལ་སྤྱིའི་བོན་པོའི་ཞིབ་འཇུག་ཚོགས་པའི་(LABR-ATRB)ལས་འཛིན་གཞོན་པ། ཀྲུང་གོའི་ཆོས་ལུགས་རིག་པ་ཚོགས་པའི་ལས་འཛིན་པ། ཀྲུང་གོའི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་གླིང་གི་ཤ་མན་རིག་གནས་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་ཀྱི་གདན་ཞུའི་ཞིབ་འཇུག་པ། བོད་ལྗོངས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་རྩོམ་རིག་ཚན་ཁག་གི་གདན་ཞུའི་ཞིབ་འཇུག་པ། བོད་ལྗོངས་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་ཁང་གི་གདན་ཞུའི་ཞིབ་འཇུག་པ། མཚོ་སྔོན་གསོ་རིག་གླིང་གི་གདན་ཞུའི་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ། མཚོ་སྔོན་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་ཁང་གི་གདན་ཞུའི་ཞིབ་འཇུག་པ་བཅས་ཀྱི་འགན་གཅིག་ལྕོགས་སུ་བཞེས་ཡོད་པ་རེད། 

མཁས་དབང་མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་སོགས་དང་ལྷན་དུ།

    才让太（Tsering Thar），男，博士，藏族，1958年9月出生，中央民族大学藏学研究院院长  中国宗教学会理事   中国社会科学院萨满文化研究中心客座研究员  西藏大学文学院客座教授  青海医学院客座教授  青海社会科学院客座研究员教学

   དབྱིན་ཡིག་གི་བརྩམས་ཆོས། 1. Dralag Monastery and its Tribes《གྲི་ལག་དགོན་པ་དང་དེའི་ལྷ་སྡེ》 1995ལོར་ཨོ་སི་ཁྲི་ཡ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒི་ར་ཚི་ནས་འཚོགས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་ཚོགས་པའི་ཚོགས་ཐེངས་བདུན་པའི་དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས།《Tibetan Studies》 ཞེས་པའི་པོད་གཉིས་པའི་ཤོག་ལྷེ981ནས984སྟེང་གསལ། 1992ལོ། ཨོ་སི་ཁྲི་ཡའི་རྒྱལ་ས་ཝེ་ཨེན་ནས་པར་དུ་བསྐྲུན། 2.“Lama”of Bonpo Tradition in Amdo and Khams《ཨ་མདོ་དང་ཁམས་ཀྱི་བོན་པོའི་བླ་མ》 1999ལོ་འཇར་པན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ཨོ་ས་ཁ་ནས་འཚོགས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོན་པོའི་རིག་གནས་གྲོས་དཔྱོད་ཚོགས་འདུའི་དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས《New Horisons in BonStudies》《བོན་པོའི་རིག་གནས་ཀྱི་ས་མཚམས་གསར་བ》ཞེས་པའི་ཤོག་ལྷེ417ནས428བར་དུ་གསལ། 2000ལོ་ཨོ་ས་ཁ་ནས་པར་དུ་བསྐྲུན། 3.《Bonpo Tantrics in Kokonor Area》《མཚོ་སྔོན་པོའི་ས་ཁུལ་གྱི་བོན་པོའི་སྔགས་འཆང》1998.7.25ནས31བར་དུ་ཨ་རི་ནས་འཚོགས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་ཚོགས་པའི་ཚོགས་ཐེངས་བརྒྱད་པའི་སྟེང་གི་དཔྱད་རྩོམ། 4.《A New Bonpo Center---Shar-rdza Hermitage》《བོན་གྱི་ལྟེ་གནས་གསར་བ་ཤར་རྫ་རི་ཁྲོད》 སྐབས་དགུ་བའི་ལ་སྤྱིའི་བོད་རིག་པའི་ཚོགས་འདུའི་སྟེང་ཕུལ་བའི་དཔྱད་རྩོམ། ཚོགས་འདུ་དེའི་དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་སྟེ（Khams pa Histories： Visions of People, Place and Authority, edited by Lawrence Epstein）ཞེས་པའི་ཤོག་ལྷེ155ནས172བར་ཏུ་གསལ། Koninklijke Brill NV པར་སྐྲུན་ཁང༌། ཧོ་ལན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལེ་ཏིན་གྲོང་ཁྱེར་ནས2002ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། 5. 《Monastic Education of Bon in sNang zhig》《སྣང་ཞིག་དགོན་པའི་བོན་བསྟན་གྱི་སློབ་གསོ》 2003.9.6ནས12བར་དུ་དབྱིན་ལན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ཨོ་ཁི་སི་ཧྥོར་དི་ནས་འཚོགས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་ཚོགས་པའི་ཚོགས་ཐེངས་བཅུ་བའི་སྟེང་གི་དཔྱད་རྩོམ། 6. 《A Survey of Bonpo Monasteries and Temples in Tibet and the Himalayas》《བོད་དང་ཧི་མ་ལ་ཡའི་བོན་བསྟན་གྱི་དགོན་པ་དང་གསས་ཁང་ཞིབ་འཇུག》ཞེས་པའི་ཤོག་ལྷེ་247ནས668བར་དུ་གསལ། འཇར་པན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་ཨོ་ས་ཀ་ན་ཡོད་པའི་རྒྱལ་གཉེར་མི་རིགས་རིག་པའི་བཤམས་སྟོན་ཁང་གི་པར་སྐྲུན་ཁང་ནས 2003 ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན། 7.《A Catalogue of the Bon Kanjur》 《བོན་པོའི་བཀའ་འགྱུར་གྱི་དཀར་ཆག 》 ནོར་ཝེ་རྒྱལ་ཁབ་ཚན་རིག་ཁང་གི་མཐོ་རིམ་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་ཀྱི་མགྲོན་འབོད་ལྟར། རྒྱལ་ས་ཨོ་སི་ལོ་ནས་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ནས་གདན་དྲངས་པའི་ཞིབ་འཇུག་པ་བརྒྱད་དང་མཉམ་དུ་བསྒྲིགས་ཤིང༌། འཇར་པན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་ཨོ་ས་ཀ་ན་ཡོད་པའི་རྒྱལ་གཉེར་མི་རིགས་རིག་པའི་བཤམས་སྟོན་ཁང་གི་པར་སྐྲུན་ཁང་ནས2003ལོ་པར་དུབསྐྲུན།  8.《The sNang zhig Family and its Monastery...An ethnographic study of the sNang zhig family and its monasticinfluence in the Amdo Bonpo society》《ཨ་མདོའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་གི་སྣང་ཞིག་ཚང་དང་ཁོང་གི་དགོན་པའི་ཤན་ཞུགས་སྐོར་གྱི་མི་རིགས་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག》 ཧོ་ལན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི Brill པར་སྐྲུན་ཁང་ནས་པར་དུ་སྐྲུན་བཞིན་ཡོད།

  དབྱི་ཐ་ལི་སྐད་ཀྱི་བརྩམས་ཆོས།《La Religione Bon e I suoi Rapporti con il Buddhismo in Tibet》《བོད་ཀྱི་བོན་བསྟན་དང་བན་བོན་གཉིས་བར་གྱི་འབྲེལ་བ》1992ལོ་དབྱི་ཐ་ལི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གླིང་ཕྲན་ས་རྡན་ཉ་ནས་འཚོགས་པའི་ཡུ་ཤེ་ཆོས་ལུགས་དང་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གཉིས་ཀྱི་ཞལ་ཏ་ཟེར་བའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་རིག་གཞུང་གྲོས་དཔྱོད་ཚོགས་འདུའི་སྟེང་གི་དཔྱད་རྩོམ། དེའི་དཔྱད་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་ཏེ（Monachesimo tibetano in dialogo）《བོད་ཀྱི་བཙུན་པའི་སྐོར་གྱི་དྲི་ལན》ཟེར་བའི་ཤོག་ལྷེ95ནས100བར་དུ་གསལ། དབྱི་ཏ་ལིའི་རྒྱལ་ས་རོ་མ་ནས1995ལོ་པར་དུ་བསྐྲུན་པ་སོགས་ཡོད་དོ། །